Ζεσταίνεστε ανυπόφορα; Έχετε συνεχώς αναμμένο το κλιματιστικό, παρότι δεν είναι καλοκαίρι; Μήπως ξυπνάτε συχνά τη νύχτα μούσκεμα στον ιδρώτα, εξαντλημένη από μία ακόμα νύχτα ύπνου με… δόσεις;
Αν ναι, να ξέρετε ότι δεν είστε η μόνη και πως τα συμπτώματά σας δεν έχoυν καμία σχέση με την περιβαλλοντική θερμοκρασία ή την κλιματική αλλαγή.
Τρεις στις τέσσερις γυναίκες υποφέρουν από εξάψεις και αναφέρουν ότι είναι το πιο δύσκολο σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης. Οι εξάψεις εμφανίζονται ξαφνικά, χωρίς να έχει προηγηθεί κάτι συγκεκριμένο, και είναι ένα αίσθημα ζέστης που συνήθως αρχίζει από το κεφάλι, το πρόσωπο, τον αυχένα ή το στήθος.
Το αίσθημα αυτό διαρκεί από 30 δευτερόλπετα έως 10 λεπτά, και μπορεί να συνοδεύεται από κοκκίνισμα του προσώπου και του αυχένα, ρίγη, ιδρώτα (ο οποίος φυσιολογικά δροσίζει το σώμα έπειτα από μία αιφνίδια αύξηση της θερμοκρασίας του), επιταχυνόμενο καρδιακό παλμό και, μερικές φορές, ναυτία και ίλιγγο. Η έξαψη εξαφανίζεται εξίσου απότομα με την εμφάνισή της και αργότερα επανεμφανίζεται.
Η συχνότητα, η διάρκεια και η ένταση των εξάψεων διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα. Συνήθως είναι περισσότερες κατά τα πρώτα χρόνια μετά τη διακοπή της εμμήνου ρύσεως και μειώνονται με το πέρασμα των χρόνων, αν και υπάρχουν γυναίκες που υποφέρουν επί πολλά έτη.
Μερικές γυναίκες έχουν έως 20 εξάψεις την ημέρα, ενώ άλλες βιώνουν μόνο μία κάθε μία-δύο μέρες. Κάποιες γυναίκες νιώθουν απλώς λίγο ζεστές στη διάρκεια της έξαψης, ενώ άλλες γίνονται μούσκεμα από τον ιδρώτα. Σε κάθε περίπτωση, οι εξάψεις επηρεάζουν σημαντικά την ψυχική διάθεση και την ποιότητα ζωής τους.
Τί προκαλεί τις εξάψεις;
Ο ακριβής βιολογικός μηχανισμός που προκαλεί τις εξάψεις δεν είναι γνωστός. Αυτό που γνωρίζουν οι επιστήμονες είναι ότι οι εξάψεις και τα συμπτώματά τους αρχίζουν όταν αποσυγχρονίζεται ο εσωτερικός θερμοστάτης του οργανισμού. Ο αποσυγχρονισμός αυτός οφείλεται στις ορμονικές αλλαγές της εμμηνόπαυσης.
Αυτό που συμβαίνει είναι το εξής. Καθώς οι γυναίκες περνούν τα 40 τους χρόνια, αρχίζει να μειώνεται η μέση ποσότητα οιστρογόνων που παράγουν οι ωοθήκες τους. Η μείωση αυτή στην αρχή είναι σχεδόν πάντοτε βαθμιαία και έτσι δεν προκαλεί εμφανή συμπτώματα. Όταν όμως η γυναίκα πλησιάσει στην εμμηνόπαυση (συνήθως λίγο πριν μπει στα 50 της χρόνια), η παραγωγή των οιστρογόνων διακόπτεται απότομα.
Όταν συμβεί αυτό, χάνει την ισορροπία του ο υποθάλαμος. Ο υποθάλαμος είναι το τμήμα του εγκεφάλου που ρυθμίζει την σωματική θερμοκρασία, δηλαδή ο θερμοστάτης του σώματος.
Όπως συμβαίνει με κάθε χαλασμένο θερμοστάτη, έτσι και ο απορρυθμισμένος υποθάλαμος ερμηνεύει λάθος τα μηνύματα που λαμβάνει από το σώμα. Αυτό έχει ως συνέπεια να ερμηνεύει την μείωση των οιστρογόνων ως απότομη αύξηση της σωματικής θερμοκρασίας και να ενεργοποιεί όλους τους μηχανισμούς που διαθέτει για να δροσίσει γρήγορα το σώμα.
Έτσι, τα αιμοφόρα αγγεία διαστέλλονται κυρίως στο στήθος, στον αυχένα και στο κεφάλι, προκειμένου να αποβάλλουν γρήγορα θερμότητα – και αυτό προκαλεί το αίσθημα της έξαψης. Επιπλέον, ο καρδιακός παλμόας επιταχύνεται και οι ιδρωτοποιοί αδένες παράγουν άφθονο ιδρώτα.
Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τις εξάψεις
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν τη συχνότητα των εξάψεων. Τέτοιοι παράγοντες είναι η δίαιτα, η φυσική δραστηριότητα, τα γονίδια, το κάπνισμα, το ιστορικό προεμμηνοπαυσικών συμπτωμάτων και η αυξημένη σωματική θερμοκρασία.
Για καλύτερη αντιμετώπιση
Υπάρχουν πολλές συνήθειες που μπορείτε να αλλάξετε για να βελτιώσετε την ποιότητα της ζωής σας. Να μερικές ιδέες για να μειώσετε τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των εξάψεων.
- Ένδυση. Να αποφεύγετε τα στενά ρούχα και όσα αποτελούνται από συνθετικά υλικά που εμποδίζουν την εξάτμιση του ιδρώτα. Να προτιμάτε ρούχα από φυσικά υλικά, όπως το βαμβάκι. Αντί να φοράτε χοντρά, ζεστά ρούχα, να ντύνεστε σε στοιβάδες τις οποίες θα μπορείτε να αφαιρείτε αναλόγως με τις ανάγκες σας.
- Ρύθμιση σωματικής θερμοκρασίας. Αφού βγάζετε αρκετές στοιβάδες ρούχων, να φροντίζετε να δροσίζεστε με ένα κρύο ρόφημα, κρύο νερό στο πρόσωπο, ένα χλιαρό ντους, το άναμμα του κλιματιστικού κ.λπ.
- Διατροφή. Να αποφεύγετε τα τρόφιμα που μπορεί να αυξήσουν τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των εξάψεων, όπως η καφεΐνη, το αλκοόλ και τα πικάντικα φαγητά. Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό τις ώρες πριν μπείτε για ύπνο το βράδυ.
- Κάπνισμα. Να αποφεύγετε το κάπνισμα, διότι μπορεί να αυξήσει τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των εξάψεων.
- Αναπνοή. Να κάνετε ασκήσεις αναπνοής. Μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να μειώσουν το στρες και τη σωματική θερμοκρασία.
- Φυσική δραστηριότητα. Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας οδηγεί σε έκκριση ενδορφινών. Οι ενδορφίνες είναι φυσικές ουσίες που παράγει ο εγκέφαλος και οι οποίες βελτιώνουν την ψυχική διάθεση και μειώνουν το στρες. Η αυξημένη φυσική δραστηριότητα συμβάλλει επίσης στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, στη ρύθμιση της χοληστερόλης και του σακχάρου, καθώς και στην ενίσχυση των οστών. Επιπλέον, οι γυναίκες που γυμνάζονται συστηματικά κοιμούνται καλύτερα, έχουν γενικώς καλύτερη ψυχική διάθεση και απολαμβάνουν καλύτερη ποιότητα ζωής.
- Στρες. Κάθε μέθοδος που καταπολεμά το στρες (π.χ. γιόγκα, διαλογισμός, βελονισμός, μασάζ) μπορεί να σας βοηθήσει να εξισορροπήσετε τη σωματική θερμοκρασία σας.
Εάν υιοθετήσετε αυτά τα μέτρα, αλλά εξακολουθείτε να έχετε τις ίδιες εξάψεις, αναζητήστε πιο εξειδικευμένες λύσεις για να εξισορροπήσετε τις ορμόνες σας χωρίς να κάνετε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης.
